W dniu 9 grudnia 2013 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej została ogłoszona ustawa z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych, dotycząca podwykonawstwa przy realizacji zamówień publicznych, w szczególności zamówień na roboty budowlane.
Ustawa weszła w życie dniu 24 grudnia 2013 r. Podstawowym celem ustawy jest uregulowanie w sposób kompleksowy kwestii podwykonawstwa w zamówieniach publicznych w zakresie zagwarantowania podwykonawcom i dalszym podwykonawcom pełnej i terminowej zapłaty należnego im wynagrodzenia, a tym samym wzmocnienie ochrony słusznych praw podwykonawców oraz dalszych podwykonawców, uczestniczących w procesie realizacji zamówień publicznych.
Uregulowania przewidziane w nowelizacji mają także służyć m.in.:
- poprawieniu jakości w zamówieniach publicznych poprzez wybór wykonawców mających odpowiedni potencjał (w szczególności podwykonawczy),
- wzmocnieniu bezpieczeństwa prawidłowej realizacji zamówień publicznych,
- ograniczeniu ryzyka pojawiania się sporów na linii zamawiający – wykonawca – podwykonawca – dalszy podwykonawca na etapie realizacji zamówień publicznych.
Uchwalona ustawa wprowadza przede wszystkim mechanizmy ograniczające ryzyka braku wypłaty przez wykonawcę należnego wynagrodzenia podwykonawcy zamówienia publicznego. Na mocy przyjętych przepisów wykonawca staje się podmiotem bezpośrednio odpowiedzialnym względem zamawiającego za wypełnianie swych zobowiązań w stosunku do podwykonawców przy realizacji zamówień publicznych. Podwykonawstwo zamówień na roboty budowlane staje się istotnym elementem kontraktu z wykonawcą. Niewywiązywanie się ze zobowiązań w stosunku do podwykonawców stanowić może, zatem podstawę do nałożenia sankcji na wykonawcę z powodu niewywiązywania się ze swych zobowiązań w stosunku do zamawiającego. Przepisy uchwalonej ustawy nakładają na wykonawcę obowiązek przedkładania zamawiającemu umów o podwykonawstwo zawieranych przy realizacji zamówień na roboty budowlane. Obowiązek ten dotyczy podwykonawców świadczących zarówno roboty budowlane jak i dostawy oraz usługi. Obowiązek ten dotyczy podwykonawców, z którymi umowy zawarł bezpośrednio sam wykonawca jak i dalszych podwykonawców. Ochroną zostaną objęci nie tylko podwykonawcy świadczący roboty budowlane przy inwestycjach budowlanych, ale także podwykonawcy świadczący dostawy i usługi, z wyjątkiem umów o podwykonawstwo na dostawy i usługi, o wartości mniejszej niż 0,5% wartości umowy w sprawie zamówienia publicznego oraz tych umów na dostawy i usługi, które zostały wskazane przez zamawiającego jako niepodlegające obowiązkowi przedłożenia. Wyłączenia te jednak nie będą dotyczyły umów o wartościach większych niż 50 000 zł.
Wprowadzony został mechanizm stymulujący wykonawcę do wywiązywania się ze zobowiązań względem podwykonawcy, powodujący iż brak dowodów zapłaty należnego podwykonawcom wynagrodzenia spowoduje wstrzymanie wynagrodzenia należnego wykonawcy lub kolejnej zaliczki.
Zaakceptowanym podwykonawcom i dalszym podwykonawcom przysługuje prawo do zwrócenia się do zamawiającego o dokonanie bezpośredniej zapłaty należnego wynagrodzenia w sytuacji, w której wykonawca od takiego obowiązku będzie się uchylał. Równocześnie, kwota stanowiąca sumę bezpośredniej zapłaty będzie potrącana z wynagrodzenia wykonawcy, a brak zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom lub dalszym podwykonawcom będzie stanowiło przesłankę nałożenia kary umownej na wykonawcę. Natomiast w sytuacji wielokrotnego nieuzasadnionego uchylania się wykonawcy od obowiązków w zakresie wypłaty należnego wynagrodzenia względem podwykonawców może to stanowić także podstawę do odstąpienia od umowy z wykonawcą.
Ustawa wprowadza również definicję legalną umowy o podwykonawstwo oraz określa zasady dotyczące stawiania wymagań w zakresie umów o podwykonawstwa już na etapie przetargu. Przyjęte w uchwalonej ustawie przepisy umożliwiają zamawiającemu określenie w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) wymagań, które powinna spełniać umowa o podwykonawstwo robót budowlanych. Ustawa wskazuje, iż termin zapłaty nie może być dłuższy niż 30 dni. Spełnienie oczekiwań zamawiającego dotyczących wymagań stanowi podstawę akceptacji umowy o podwykonawstwo, co umożliwia uruchomienie ww. mechanizmu bezpośredniej zapłaty. Powinno to zapewnić lepszy wpływ, na jakość podwykonawstwa w zamówieniach publicznych.
Kolejną regulacją przewidzianą w znowelizowanych przepisach jest możliwość zastrzeżenia przez zamawiającego do osobistej realizacji przez wykonawcę kluczowych części zamówienia na roboty budowlane lub usługi oraz, w ramach zamówienia na dostawy, prac związanych z rozmieszczeniem i instalacją. Uchwalone przepisy przewidują, że warunkiem zapewnienia płatności należnego wynagrodzenia podwykonawcy jest utrzymywanie płynności finansowej samego wykonawcy w trakcie realizacji robót budowlanych. Stąd też, uchwalona ustawa wprowadza obowiązek bieżącego zaliczkowania realizacji umowy o roboty budowlane zawartej na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Przy czym, udzielanie kolejnych zaliczek przez zamawiającego będzie wymagać przedstawienia dowodów zapłaty wymagalnego wynagrodzenia podwykonawcom realizującym część zamówienia, za które zaliczka została wcześniej wypłacona.
Opracowano na podstawie komunikatu UZP.
W załączeniu: